టి ఇంద్రసేనారెడ్డి,
పర్యావరణ, సామజిక శాస్త్రవేత్త
గ్లాస్గో సదస్సులో వచ్చే పదేండ్లలో వాతావరణ మార్పుల సమస్యలను కలసి ఎదుర్కుంటామని, అధిక ఉద్గారాలకు నిలయంగా ఉన్న అమెరికా, చైనా దేశాలు రెండూ ప్రతిజ్ఞ చేశాయి. మీథేన్ ఉద్గారాలు, శుద్ధ ఇంధనాలకు మారడం, కర్భన ఉద్గారాల నియంత్రణ సహా అనేక అంశాలపై చర్యలు చేపడతామని, కలసి పని చేస్తామని రెండు దేశాలు సంయుక్త ప్రకటన చేశాయి.
ఈ క్రమంలో ఇండియా కూడా ఉద్గారాలను సున్నా చేసే దిశగా ప్రయత్నిస్తామని ప్రకటించింది. అయితే, మారుతున్న వాతావరణం విపత్కర ప్రభావాలను నివారించడానికి అవసరమైన – పారిశ్రామిక పూర్వ స్థాయిల కంటే 1.5 డిగ్రీల సెల్సియస్ ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదలలో ప్రపంచాన్ని ఉంచడానికి ఈ ఒప్పందం సరిపోతుందా అనేది ఆలోచించాల్సిన విషయం.
గ్లాస్గోలో ఐక్యరాజ్యసమితి వాతావరణ సదస్సు ముగిసింది. ఇందులో భాగంగా చరిత్రలో మొదటిసారిగా, శిలాజ ఇంధనాలకు ముగింపు పలకవలసిన అవసరాన్ని అధికారికంగా గుర్తించారు. వాతావరణ సంక్షోభంలో అతిపెద్ద శత్రువు చివరకు రాజకీయ నాయకులు చర్చలలో చోటుచేసుకొంది.ఈ సందర్భంగా, ఉద్గార తగ్గింపు ఆశయంతో ఆసియాలోని దేశాల నుండి అనేక ప్రతిజ్ఞలను మనం చూశాము. కొన్ని ఆసియా దేశాలు తమ నికర-సున్నా ఉద్గార లక్ష్యాలను 2050, 2060, 2070లలో సాధిస్తామని కూడా ప్రకటించాయి. వాతావరణ సంక్షోభం తీవ్ర ప్రభావాల నుండి మనల్ని మనం రక్షించుకోవడానికి చాలా ఆలస్యంగా అయినా మేల్కొన్నారని భావించవచ్చు.
కాప్ 26 సదస్సులో..
గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలను తగ్గించాలనే కమిట్‌మెంట్‌లు అవసరమైన స్థాయి కంటే తక్కువగా ఉన్నందున మాత్రమే కాకుండా, ఇప్పటికే సంపన్న, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల మధ్య లోతైన అపనమ్మకాన్ని కాప్ 26 మరోసారి ఎత్తి చూపింది. వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కోవడానికి మునుపెన్నడూ చూడని స్థాయిలో సహకారం అవసరమని గుర్తించవలసి ఉంది.
వాస్తవం ఏమిటంటే, వాతావరణ మార్పుల ముప్పు తప్పదని, తక్షణ పరివర్తన చర్యలు అవసరం అని గుర్తించడానికి కరోనా మహమ్మారి కారణంగా రెండేళ్లపాటు లాక్‌డౌన్‌లు, ఆర్ధిక నష్టాల విరామం ఒక విధంగా కలసి వచ్చిందనే చెప్పొచ్చు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విచిత్రమైన, విపరీతమైన వాతావరణ సంఘటనలు, పెరిగిన ఇంధన ధరల దాడిని మనం చూస్తున్నాము. ఈ విషయంలో వెనక్కి వెళ్లే ప్రసక్తే లేదని స్పష్టమవుతోంది. భూమి ఇంకా వేడెక్కకుండా ఉండాలంటే ఇప్పుడే తీవ్రమైన ఉద్గార తగ్గింపులు అవసరం.
సంపన్న దేశాలు తమ బాధ్యతలు గుర్తించాలి..
వాతావరణ మార్పు అనేది గతం, వర్తమానం, భవిష్యత్తుకు సంబంధించినది. అమెరికా, ఐరోపా, యూకే, కెనడా, ఆస్ట్రేలియా, జపాన్, రష్యా, తాజాగా చైనా కార్బన్ బడ్జెట్‌లో దాదాపు 70 శాతం వినియోగించుకున్న వాస్తవాన్ని మనం తుడిచివేయలేము. అయితే ప్రపంచంలోని 70 శాతం మంది ప్రజలకు ఇంకా అభివృద్ధి హక్కు అవసరం.
ఈ దేశాలు పెరిగేకొద్దీ, అవి ఉద్గారాలను జోడిస్తాయి. ప్రపంచాన్ని ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదలకు సంబంధించిన విపత్తు స్థాయికి తీసుకువెళతాయి. ఈ కారణంగానే వాతావరణ న్యాయం అనేది కొందరికి పరిమితమైన భావన కాలేదు. సమర్థవంతమైన, ప్రతిష్టాత్మకమైన ఒప్పందానికి ముందస్తు అవసరం అని గుర్తించాలి. ఈ అవగాహనా రాహిత్యమే సమస్యకు ప్రధాన కారణం. ఈ కారణంగానే ముగింపు ప్లీనరీ ఒక ఒప్పందాన్ని చేరుకోవడానికి అదనంగా కొంత సమయం కేటాయించవలసి వచ్చింది.
ఐరోపా యూనియన్ తో సహా ఇప్పటికే అభివృద్ధి చెందిన దేశాల సంచిత ఉద్గారాల కారణంగా ‘స్థానికుల’ ప్రపంచం వినాశనానికి గురవుతున్నప్పుడు ఇది జరుగుతుంది. ఇప్పటికీ అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో ఉపశమన ఖర్చుతో సహా ఈ ఖర్చులను చెల్లించడానికి అగ్ర రాజ్యాలు ఎటువంటి ఆసక్తి ప్రదర్శించలేదు. సంపన్న దేశాలు తమ బాధ్యతలను ఖచ్చితంగా గుర్తింప చేయడంలో ఈ సదస్సు ముందడుగు వేయలేకపోయినట్లు చెప్పొచ్చు.
సంపన్న దేశాల ధ్యేయం సంపాదనే..
2020 నాటికి అమెరికా 100 డాలర్ల బిలియన్లను సమీకరించాలని అనుకొందని, కానీ ఆ దేశ లక్ష్యం నెరవేరలేదని గ్లాస్గో క్లైమేట్ ఒడంబడికలో తేల్చింది. క్లైమేట్ ఫైనాన్స్ ఇప్పటికీ ధార్మికత పై కథనంలో భాగంగా పరిగణించబడుతున్నందున ధనిక దేశాలు స్పష్టంగా నిధుల కేటాయింపు పట్ల ఆసక్తి చూపడం లేదు.
గ్లాస్గో క్లైమేట్ ఒడంబడిక పెరుగుతున్న పురోగతి, వాతావరణ మార్పు ప్రతికూల ప్రభావాలను అరికట్టడానికి అవసరమైన పురోగతి సాధించలేక పోయినా ఆ దిశలో కీలకమైన అడుగు వేసిందనే చెప్పొచ్చు. ఈ సదస్సు నిర్వహించిన యూకే ప్రభుత్వం కాప్ 26 అధ్యక్ష హోదాలో 1.5 డిగ్రీల సెల్సియస్‌ని సజీవంగా ఉంచాలని స్పష్టం చేసింది. ఇది పారిస్ ఒప్పందంలో బలమైన లక్ష్యం. అయితే గ్లోబల్ వార్మింగ్‌ను 1.5డిగ్రీల సీకి పరిమితం చేసే లక్ష్యం లైఫ్ సపోర్ట్‌పై ఉందని మనం చెప్పగలం.
1.5 డిగ్రీల సీలోనే ఉష్ణోగ్రతలు ఉండాలి..
పారిస్ ఒప్పందం ప్రకారం ఉష్ణోగ్రతలు పారిశ్రామిక పూర్వ స్థాయి కంటే బాగా దిగువన 2 డి. సీకి పరిమితం కావాలి. దేశాలు వేడెక్కకుండా 1.5 డి.సీకి పరిమితం చేయడానికి ప్రయత్నాలు చెయ్యాలి. కాప్ 26 ముందు, దేశాల కట్టుబాట్లు, సాంకేతికతలో మార్పుల అంచనాల ఆధారంగా ప్రపంచం 2.7డి.సీ లతో వేడెక్కే దిశగా ఉంది. కాప్ 26 వద్ద ప్రకటనలు, ఈ దశాబ్దంలో ఉద్గారాలను తగ్గించడానికి కొత్త ప్రతిజ్ఞలతో సహా, కొన్ని కీలక దేశాలు దీనిని 2.4 డి.సీ ఉత్తమ అంచనాకు తగ్గించాయి. మరిన్ని దేశాలు దీర్ఘకాలిక నికర సున్నా లక్ష్యాలను కూడా ప్రకటించాయి.
నికర సున్నా ఉద్గారాల దిశగా..
2070 నాటికి నికర సున్నా ఉద్గారాలను చేరుకుంటామని మనదేశం చేసిన ప్రతిజ్ఞ చాలా ముఖ్యమైన వాటిలో ఒకటి. విమర్శనాత్మకంగా, రాబోయే పదేళ్లలో పునరుత్పాదక శక్తి భారీ విస్తరణతో త్వరితగతిన ప్రారంభమవుతుందని భారత్ పేర్కొంది.
తద్వారా దాని వాటా 50 శాతం మొత్తం వినియోగం, 2030లో దాని ఉద్గారాలను 1 బిలియన్ టన్నులు తగ్గించనుంది (ప్రస్తుతం మొత్తం 2.5 బిలియన్ల నుండి). వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న నైజీరియా కూడా 2060 నాటికి నికర సున్నా ఉద్గారాలను ప్రతిజ్ఞ చేసింది. ప్రపంచ జిడిపిలో 90% వాటా కలిగిన దేశాలు ఇప్పుడు ఈ శతాబ్దం మధ్య నాటికి నికర సున్నాకి వెళ్తాయని ప్రతిజ్ఞ చేశాయి.
అయితే, గ్లాస్గో ఒడంబడిక చివరి పాఠం ప్రస్తుత జాతీయ వాతావరణ ప్రణాళికలు, జాతీయంగా నిర్ణయించబడిన సహకారం పరిభాషలో 1.5డి.సీకి అవసరమైన దానికంటే చాలా దూరంగా ఉన్నాయి. సవరించిన కొత్త ప్రణాళికలతో వచ్చే ఏడాది దేశాలు తిరిగి రావాలని కూడా ఇది స్పష్టం చేస్తోంది.
ఐదేండ్లకొకసారి..
పారిస్ ఒప్పందం ప్రకారం, ప్రతి ఐదేండ్లకూ కొత్త వాతావరణ ప్రణాళికలు అవసరమవుతాయి. అయితే కరోనా కారణంగా గ్లాస్గో సమావేశం కాస్త ఆలస్యంగా జరిగింది. కానీ వచ్చే ఏడాదికి మరిన్ని కొత్త ప్రణాళికలు అవసరం కావొచ్చు. ఈ విషయంలో అగ్ర దేశాలు చాలా నెమ్మదిగా తమ అడుగులు వేస్తున్నాయి. ఈ విషయంలో గ్లాస్గోలో యువత ఫ్యూచర్ మార్చ్, గ్లోబల్ డే ఆఫ్ యాక్షన్ రెండింటిలోనూ ఊహించిన సంఖ్యలో భారీ నిరసనలు జరిపారు. 1.5 సీ వరకు వేడెక్కడానికి అవసరమైన సాంకేతికతలు, విధానాలు ఇప్పుడు మనకు అందుబాటులో ఉన్నాయి. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలను పేదరికానికి గురిచేయకుండా లేదా సంపన్న దేశాల జీవన ప్రమాణాలను తగ్గించాల్సిన అవసరం లేకుండా వాటిని అమలు చేయవచ్చు. నేడు మనకు అందుబాటులో ఉన్న ఉద్గారాల వ్యాపార పథకాలు, పునరుత్పాదక ఇంధన ప్రక్రియలతో సహా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న అద్భుతమైన సాంకేతిక పురోగతి, విధానాల విజయం రెండింటినీ ప్రతిబింబిస్తుంది.
విద్యుత్ ప్రత్యామ్నాయాలు..
సౌర, పవన ఇంధనాల టెక్నాలజీలో పురోగతి 2000లో ప్రారంభమైంది. ఇది చివరికి కొత్త బొగ్గు ఆధారిత, గ్యాస్ ఆధారిత ప్లాంట్ల కంటే కార్బన్ రహిత విద్యుత్ ధరను తగ్గించింది. కార్బన్ ధరలు, ఉద్గారాల వ్యాపారం వేగవంతమైన పరివర్తనకు దారితీసిన ఐరోపా యూనియన్‌లో పెద్ద ప్రభావం కనిపించింది.
2050 నాటికి నికర-సున్నా ఉద్గారాల లక్ష్యానికి ఐరోపా యూనియన్ స్పష్టమైన మార్గాన్ని ఏర్పర్చుకుంది. కార్బన్ రహిత విద్యుత్‌కు పరివర్తనను వేగవంతం చేయడం చాలా ముఖ్యమైన అవసరం. ఇందులో సౌర, పవన ఇంధనంను వేగంగా విస్తరించడం పెట్రోల్, డీజిల్‌తో నడిచే వాహనాల స్థానంలో విద్యుత్ ప్రత్యామ్నాయాలు ఉంటాయి. ఈ మార్పులు ఇప్పటికే ఉన్న పవర్ ప్లాంట్లు, వాహనాలను వాటి జీవిత కాలం ముగిసేలోపు స్క్రాప్ చేయడం ఖర్చుతో కూడుకున్న పని. అయితే దీర్ఘకాలంలో ఇంధనం, రవాణా ఖర్చులను తగ్గిస్తాయి.
ఇతర ముఖ్యమైన దశలు ఇప్పటికే ప్రారంభమయ్యాయి. వాటిలో మీథేన్ ఉద్గారాలను తగ్గించడం, యు ఉక్కు, సిమెంట్, ఇతర పారిశ్రామిక ఉత్పత్తుల కోసం కార్బన్ రహిత ఉత్పత్తి పద్ధతులను అవలంభించడం వంటివి ఉన్నాయి.
విద్యుత్ విశ్లేషన్ ద్వారా నీటి నుండి ఉత్పత్తి చేయబడిన హైడ్రోజన్ ఇక్కడ కీలకం. దీనికి ఫలితాలు వస్తాయన్న గ్యారెంటీ లేదు. ప్రముఖ జాతీయ ఉద్గారాలు – చైనా, ఇండియా, అమెరికా భూమి వాతావరణాన్ని స్థిరీకరించే దిశలో లేవు. ఓ పక్క చైనా ఆర్థిక ఇబ్బందులతో అల్లాడి పోతోంది. అమెరికాలో 2024లో ట్రంప్‌ కనుక తిరిగి అధ్యక్షుడైతే పురోగతి తిరిగి వెనుకడుగు వేసే అవకాశం ఉంది.
వాతావరణ మార్పుపై ఈ సదస్సులో వ్యక్తమైన అంతర్జాతీయ కార్యాచరణ సమస్య తీవ్రత దృష్ట్యా సరిపోదు. అయితే మనం సరైన దిశలో పయనించడానికి మార్గం ఏర్పాటు చేసిందని చెప్పవచ్చు. నెక్ట్స్‌ ప్రధాన కాప్ 2026లో సమావేశ టైమ్‌కి భూమిపై స్థిరమైన వాతావరణం ఏర్పడేందుకు సరైన ప్రణాళికను రెడీ అవుతుందేమో వేచి చూడాల్సిందే.
